HOẠI TỬ VÔ MẠCH CHỎM XƯƠNG ĐÙI | BS Trần Văn Dương (TP.HCM)

I. TỔNG QUAN VỀ HOẠI TỬ VÔ MẠCH CHỎM XƯƠNG ĐÙI

1. Sơ Lược Về Hoại Tử Vô Mạch Chỏm Xương Đùi

Hoại Tử Vô Mạch Chỏm Xương Đùi, còn gọi là Hoại Tử Vô Khuẩn Chỏm Xương Đùi, là tình trạng mô xương bị chết do thiếu máu nuôi. Các tế bào xương cần nguồn máu ổn định để duy trì sức khỏe và tái tạo xương. Khi nguồn máu đến chỏm xương đùi bị gián đoạn, xương sẽ dần bị hư hại và suy yếu.

2. Tác động của bệnh Hoại Tử Vô Mạch Chỏm Xương Đùi

Tình trạng này có thể gây phá hủy khớp háng, dẫn đến viêm khớp và Thoái Hóa Khớp Háng nghiêm trọng. Theo thời gian, những vết nứt nhỏ trong xương có thể xuất hiện. Nếu không điều trị, xương sẽ bị sụp đổ và mất chức năng.

Trong nhiều trường hợp, bệnh ảnh hưởng đến cả hai bên xương đùi. Người bệnh thường đau đớn dữ dội, khớp háng biến dạng dần, và nếu không được can thiệp, có thể dẫn đến tàn phế.

III. NGUYÊN NHÂN GÂY HOẠI TỬ VÔ MẠCH CHỎM XƯƠNG ĐÙI

Hoại Tử Vô Mạch Chỏm Xương Đùi phát triển khi nguồn cung cấp máu cho chỏm xương đùi bị gián đoạn, xương ở đầu xương đùi sẽ chết và dần dần sụp đổ. Tình trạng này dẫn đến hậu quả lớp sụn khớp bao phủ xương đùi cũng sụp đổ.  Viêm khớp, thoái hóa khớp, biến dạng khớp, phá hủy khớp và tàn tật sẽ tiến triển. Hoại Tử Vô Mạch Chỏm Xương Đùi thường gặp ở những người trong độ tuổi từ 40 - 65. Nam giới bị nhiều hơn phụ nữ.

IV. TRIỆU CHỨNG CỦA HOẠI TỬ VÔ MẠCH CHỎM XƯƠNG ĐÙI

Trong quá trình điều trị, Bác sĩ Trần Văn Dương nhận thấy triệu chứng Hoại Tử Vô Mạch Chỏm Xương Đùi rất đa dạng. Biểu hiện khác nhau tùy theo từng giai đoạn bệnh và mức độ tổn thương khớp háng.

1. Giai đoạn đầu, cơn đau âm ỉ và khó nhận biết

Có những bệnh nhân đến khám với biểu hiện rất âm thầm. Họ không hề biết mình đang bị Hoại Tử Vô Mạch Chỏm Xương Đùi. Họ nói “thỉnh thoảng thấy đau âm ỉ vùng háng” hoặc “đau nhẹ phía trước đùi khi đi lại nhiều”. Những dấu hiệu này thường rất dễ bị bỏ qua, vì người bệnh nghĩ chỉ là đau cơ thông thường.

2. Đau hông là triệu chứng đầu tiên trong Hoại Tử Vô Mạch Chỏm Xương Đùi

Triệu chứng đầu tiên của bệnh là đau vùng hông. Người bệnh thường nói cảm giác “nhức sâu trong xương”, đôi khi đau âm ỉ, có lúc nhói lên bất chợt. Vị trí đau có thể ở vùng háng, mông hoặc mặt trước đùi. Những cơn đau này dễ bị nhầm lẫn với thoái hóa cột sống hoặc đau thần kinh tọa.

3. Khi bệnh tiến triển, đau tăng, cứng khớp, khó vận động

Khi bệnh nặng hơn, người bệnh gặp khó khăn khi đứng lâu hoặc đi lại. Việc leo cầu thang trở nên mệt mỏi và đau đớn hơn trước. Khớp háng cứng và đau rõ khi vận động, thậm chí khi nằm nghỉ vẫn cảm thấy nhức buốt. Nhiều bệnh nhân chia sẻ rằng “đau đến mức không thể ngủ được!"

4. Hoại Tử Vô Mạch Chỏm Xương Đùi ảnh hưởng cả hai bên khớp háng

Một đặc điểm đáng lưu ý mà Bác sĩ Dương hay gặp, đó là không ít trường hợp bị tổn thương cả hai bên khớp háng. Dấu hiệu này không nên bỏ qua. Điều này khiến việc di chuyển, sinh hoạt hằng ngày trở nên vô cùng khó khăn. 

VI. CÁC GIAI ĐOẠN HOẠI TỬ VÔ MẠCH CHỎM XƯƠNG ĐÙI

Dựa trên việc thăm khám và kết quả hình ảnh, Bác sĩ Dương sẽ chẩn đoán các giai đoạn của bệnh sau đây:

• • Giai đoạn 1: Không có triệu chứng, chụp MRI để phát hiện sớm.
  • Giai đoạn 2: Có biến đổi trên phim X-quang, có xơ cứng, loãng xương, các nang dưới sụn
  • Giai đoạn 3: Hẹp khe khớp, tổn thương đường viền tròn
  • Giai đoạn 4: Xẹp và sụp xương dưới sụn

a. Giảm áp và ghép xương

Bác sĩ Dương sẽ khoan một lỗ lớn hoặc nhiều lỗ nhỏ vào chỏm xương đùi để giải nén và giảm áp lực trong xương. Thủ thuật này giúp tạo kênh lưu thông cho các mạch máu mới, đưa máu đến nuôi dưỡng vùng xương bị tổn thương. Việc giảm áp giúp ngăn chặn tình trạng xẹp đầu xương đùi và hạn chế viêm khớp nếu hoại tử được phát hiện sớm.

• Giảm áp thường được BS Dương kết hợp với ghép xương và sụn để giúp tái tạo xương khỏe mạnh và hỗ trợ sụn khớp háng. BS Dương sẽ cấy ghép mô xương khỏe mạnh vào vùng cơ thể cần ghép. Mô xương được lấy từ người cho (ghép dị loại), lấy từ xương khác trong chính cơ thể bệnh nhân (ghép tự thân) hoặc lấy từ xương có nguồn gốc tổng hợp. Đôi khi, các tế bào tủy xương của chính bệnh nhân có thể được trộn với chất thay thế xương ghép để hỗ trợ quá trình tái tạo xương.

VIII. PHỤC HỒI CHỨC NĂNG SAU PHẪU THUẬT