RÁCH CHÓP XOAY – Bác sĩ Trần Văn Dương (TP. HCM)

NỘI DUNG CHÍNH

RÁCH CHÓP XOAY: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ HIỆU QUẢ TỪ KINH NGHIỆM CỦA BÁC SĨ TRẦN VĂN DƯƠNG

BS DƯƠNG CHIA SẺ TỔNG QUAN VỀ RÁCH CHÓP XOAY

Rách Chóp Xoay vùng vai là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây đau vai. Bệnh gây ra hạn chế vận động. Đây cũng là nguyên nhân thường gặp gây đau vai ở người lớn tuổi và trung niên.

Trung bình mỗi tháng, Bác sĩ Chuyên khoa 2 Trần Văn Dương điều trị hàng chục ca Rách Chóp Xoay. Khi chóp xoay bị rách, vai có thể yếu đi rõ rệt. Vì vậy, sinh hoạt hằng ngày trở nên khó khăn và đau đớn. Ví dụ như chải tóc hoặc mặc áo.”

BS DƯƠNG MÔ TẢ CẤU TRÚC VAI VÀ GÂN CHÓP XOAY

Chóp xoay là nhóm gân ở khớp vai. Nhóm này giúp vai chuyển động linh hoạt, phạm vi rộng hơn. Khớp vai là khớp chỏm cầu – ổ cối. Khớp vai gồm ba xương: cánh tay, bả vai và đòn.

Gân chóp xoay là một nhóm gồm bốn cơ và gân hợp lại, bao quanh chỏm xương cánh tay. Nhóm gân này có vai trò giữ cho khớp vai luôn vững chắc trong ổ khớp. Có chức năng giúp cánh tay thực hiện các động tác như nâng lên hoặc xoay tròn.

Giữa gân chóp xoay và mỏm cùng vai có túi hoạt dịch. Túi này giúp giảm ma sát khi vai cử động. Khi gân bị tổn thương, túi này có thể bị viêm, khiến người bệnh cảm thấy đau nhức ở vai.

BS DƯƠNG HƯỚNG DẪN PHÂN LOẠI RÁCH CHÓP XOAY

Trong nhiều trường hợp, gân bị rách bắt đầu bằng hiện tượng sờn rách dần dần. Khi tổn thương tiến triển, gân có thể rách hoàn toàn. Điều này đôi khi xảy ra khi nâng vật nặng. Có hai dạng rách chính:

BS DƯƠNG CHIA SẺ NGUYÊN NHÂN GÂY RÁCH CHÓP XOAY

Có hai nhóm nguyên nhân chính mà Bác sĩ Dương thường gặp ở người bị Rách Chóp Xoay:

Rách do chấn thương (cấp tính)

Tình trạng này thường xảy ra sau tai nạn hoặc té chống tay. Cũng gặp sau chấn thương thể thao hay nâng vật quá sức. Những tình huống này có thể gây tổn thương nghiêm trọng. Đôi khi kèm trật khớp vai, gãy xương đòn hoặc chấn thương cổ tay.

BS Trần Văn Dương cho biết, khi bị Rách Chóp Xoay do chấn thương, triệu chứng thường đến rất nhanh và rõ ràng. Bệnh cần được chẩn đoán và xử trí kịp thời để tránh biến chứng.

Rách do thoái hóa (mạn tính)

Theo Bác sĩ Dương, Rách Chóp Xoay thường gặp ở tay thuận. Đây là tay bạn dùng nhiều trong sinh hoạt và công việc hằng ngày. Nếu một bên vai bị rách do thoái hóa, nguy cơ rách ở bên kia cũng cao hơn. Điều này đúng ngay cả khi vai kia chưa đau.

Gân chóp xoay bị mòn dần theo thời gian do:

Tái lặp động tác: Các hoạt động lặp đi lặp lại trên vai như chơi tennis, bóng rổ, gym, chèo thuyền, hoặc làm nghề thợ sơn, thợ mộc...
Tuần hoàn máu giảm: Khi lớn tuổi, lượng máu đến gân giảm, làm suy giảm khả năng tự phục hồi và dễ rách hơn.

YẾU TỐ GIA TĂNG NGUY CƠ RÁCH CHÓP XOAY

Trong thăm khám Rách Chóp Xoay, Bác sĩ Dương ghi nhận các yếu tố nguy cơ sau:

Người trên 40 tuổi
Người có nghề nghiệp hoặc chơi môn thể thao cần vận động vai thường xuyên
Người từng bị rách gân chóp xoay một bên vai có nguy cơ rách bên còn lại cao hơn

BS DƯƠNG TƯ VẤN TRIỆU CHỨNG RÁCH CHÓP XOAY

BS Trần Văn Dương ghi nhận nhiều trường hợp Rách Chóp Xoay có triệu chứng điển hình tương tự nhau:

Đau âm ỉ khi nghỉ ngơi và vào ban đêm, đặc biệt khi nằm nghiêng về bên đau
Đau khi nâng tay qua đầu. Ví dụ: với tay vào tủ cao, chải tóc hoặc đưa tay ra sau lưng.
Yếu cơ khi nâng hoặc xoay tay
Cảm giác "lục cục", "lạo xạo" trong khớp vai khi vận động

Nhiều bệnh nhân Rách Chóp Xoay do chấn thương báo với BS Dương đau dữ dội và yếu tay đột ngột. Họ cũng cảm thấy như có tiếng “nứt” khi cử động vai ở một số tư thế nhất định. Phía trước vai của họ có thể bị cứng, sưng và mất vận động. Trong khi đó, những bệnh nhân rách do thoái hóa có diễn tiến âm thầm. Họ chỉ đau nhẹ lúc đầu rồi tăng dần theo thời gian.

Một số trường hợp Rách Chóp Xoay không gây đau nhưng lại khiến tay yếu. Người bệnh khó thực hiện các thao tác thường ngày

Bác sĩ Dương có thể đề nghị các cận lâm sàng cần thiết:

X-quang: Giúp loại trừ các bệnh lý khác như viêm khớp vai, gãy xương
Siêu âm hoặc Cộng hưởng từ (MRI): Đánh giá chính xác kích thước, vị trí, mức độ rách và chất lượng gân - cơ chóp xoay

BS DƯƠNG HƯỚNG DẪN ĐIỀU TRỊ RÁCH CHÓP XOAY

Điều Trị Bảo Tồn Không Phẫu Thuật Rách Chóp Xoay

Điều trị bảo tồn có hạn chế. Gân vẫn có thể rách thêm nếu vận động mạnh hoặc kiểm soát kém. Khoảng 80 - 85% bệnh nhân điều trị với Bác sĩ Dương có thể cải thiện rõ rệt với các phương pháp bảo tồn sau đây:

- Nghỉ ngơi: Tránh các hoạt động nâng tay hoặc vác vật nặng
- Chườm lạnh - Uống thuốc giảm đau: Các thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs)
- Vật lý trị liệu: Bài tập tăng cường sức cơ và cải thiện biên độ vận động. Quan trọng: không tự tập luyện nếu chưa có hướng dẫn từ chuyên gia.
- Tiêm corticoid: Thuốc kháng viêm steroid và thuốc gây tê có thể được tiêm vào vùng dưới mỏm vai. Phương pháp này giúp giảm viêm và đau nhanh. Hiệu quả thường kéo dài vài tuần đến vài tháng. Tuy nhiên, không nên lạm dụng tiêm steroid trong thời gian dài. BS Trần Văn Dương sẽ chỉ định liều lượng và tần suất phù hợp, an toàn và hiệu quả.

Khi Nào Cần Phẫu Thuật Điều Trị Rách Chóp Xoay?

Theo BS Trần Văn Dương, phẫu thuật Rách Chóp Xoay được chỉ định trong các trường hợp sau:

- Đau kéo dài trên 6 tháng mà không cải thiện dù đã điều trị bảo tồn.
- Rách gân lớn (trên 3cm) nhưng mô gân vẫn còn tốt, có khả năng phục hồi.
- Suy yếu cơ vai nghiêm trọng, ảnh hưởng rõ rệt đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống.
- Bệnh nhân trẻ, hoạt động nhiều hoặc bị rách gân do chấn thương cấp tính.

Phẫu thuật giúp gắn lại gân vào đầu xương cánh tay. Nhờ đó, vai phục hồi chức năng và giảm nguy cơ biến chứng lâu dài.

Quy Trình Phẫu Thuật Rách Chóp Xoay
- Mục tiêu phẫu thuật là gắn lại gân vào đầu xương cánh tay. Nhờ vậy, cấu trúc và chức năng vai được khôi phục
- Theo Bác sĩ CKII Trần Văn Dương, thủ thuật này thường được tiến hành qua nội soi. Cách này ít xâm lấn và giúp phục hồi nhanh.
- Trong quá trình phẫu thuật, không gian cho gân chóp xoay được mở rộng. Sau đó, vết rách được khâu bằng mũi neo chuyên dụng. Các mũi neo giúp cố định gân chắc vào xương vai
- Sau phẫu thuật, BS Dương sẽ hướng dẫn bệnh nhân thực hiện các bài tập phục hồi chức năng. Tập luyện nhằm tăng sức mạnh cơ vai và cải thiện biên độ vận động.

LỜI KHUYÊN TỪ BÁC SĨ CHUYÊN KHOA 2 TRẦN VĂN DƯƠNG CHO NGƯỜI BỊ RÁCH CHÓP XOAY

Rách Chóp Xoay làm giảm khả năng vận động. Bệnh cũng khiến chất lượng cuộc sống suy giảm rõ rệt. Nhiều bệnh nhân đến gặp Bác sĩ Dương khi đã quá trễ. Tình trạng rách gân đã lớn, gân teo, cơ mòn, làm cho việc điều trị khó khăn hơn rất nhiều. Nếu đau vai kéo dài, hãy đi khám sớm. Đặc biệt khi đau lúc nằm nghiêng hoặc yếu tay, cần chẩn đoán và can thiệp kịp thời.”