RÁCH SỤN CHÊM ĐẦU GỐI – NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ ĐIỀU TRỊ

CẤU TRÚC GIẢI PHẪU KHỚP GỐI VÀ VAI TRÒ QUAN TRỌNG CỦA SỤN CHÊM

Khớp gối được hình thành bởi hai xương chính:

• Xương đùi ở phía trên
• Xương chày ở phía dưới.
• Xương bánh chè bao phủ phía trước khớp gối đóng vai trò như một “tấm khiên”. Nó bảo vệ, giúp khớp gối hoạt động linh hoạt và an toàn hơn.

Giữa xương đùi và xương chày có hai mảnh sụn hình dạng giống như hình nêm, gọi là sụn chêm.

NGUYÊN NHÂN GÂY RÁCH SỤN CHÊM, KHÔNG CHỈ DO THỂ THAO

Rách Sụn Chêm có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Phổ biến nhất là chấn thương trong khi chơi thể thao. Bóng đá, bóng rổ và tennis có nhiều tình huống xoay người, đổi hướng đột ngột, va chạm mạnh. Bác sĩ Trần Văn Dương nhận thấy các môn này dễ gây tổn thương sụn chêm. Chấn thương này được gọi là rách sụn chêm cấp tính. Tổn thương thường gặp ở người trẻ. Đặc biệt phổ biến ở vận động viên và người chơi thể thao.

Tuy nhiên, ở người trung niên và lớn tuổi, sụn chêm thường bị thoái hóa theo thời gian, trở nên giòn và dễ tổn thương. Chỉ một động tác đơn giản như xoay người đứng dậy khỏi ghế cũng có thể khiến sụn chêm bị rách.

TRIỆU CHỨNG RÁCH SỤN CHÊM, ĐỪNG BỎ QUA NHỮNG DẤU HIỆU BAN ĐẦU

Rách Sụn Chêm ở khớp gối có thể gây ra nhiều biểu hiện khác nhau. Biểu hiện tùy thuộc vào mức độ tổn thương. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến Bác sĩ Dương khuyên bạn cần lưu ý:

• Đau ở mặt trong hoặc ngoài khớp gối, đặc biệt khi vận động hoặc xoay người
• Cứng khớp và sưng tấy sau vài giờ hoặc vài ngày sau chấn thương
• Cảm giác kẹt hoặc bị khóa khớp, khiến đầu gối không thể cử động trơn tru
• Khớp gối yếu, dễ bị trượt
• Không thể duỗi thẳng chân hoàn toàn, cảm giác vướng víu bên trong khớp

Trong một số trường hợp, bạn có thể nghe thấy một tiếng “pop” khi sụn chêm bị rách. Thoạt đầu, nhiều người vẫn có thể đi lại hoặc tiếp tục thi đấu. Tuy nhiên, sau khoảng 2 - 3 ngày, khớp gối thường bắt đầu sưng to, cứng lại và đau tăng dần.

Việc nhận biết sớm những dấu hiệu này rất quan trọng để tránh biến chứng và hỗ trợ điều trị hiệu quả.

CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH RÁCH SỤN CHÊM, CÔNG CỤ HỖ TRỢ QUAN TRỌNG

Bác sĩ Dương thường chỉ định một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh. Mục đích là để xác định chính xác mức độ tổn thương của sụn chêm. Ngoài ra, hình ảnh còn giúp loại trừ các nguyên nhân khác gây đau khớp gối:

• X-quang: hữu ích trong việc loại trừ các nguyên nhân khác như Thoái Hóa Khớp Gối hay gãy xương.
• MRI (Cộng hưởng từ): ưu tiên trong trường hợp nghi ngờ Rách Sụn Chêm.
• CT có cản quang hoặc siêu âm: Có người không thể thực hiện MRI (do có thiết bị kim loại trong người). Bác sĩ Dương có thể đề xuất chụp CT scan có tiêm thuốc cản quang hoặc siêu âm khớp gối.

ĐIỀU TRỊ RÁCH SỤN CHÊM, LỰA CHỌN PHÙ HỢP TÙY THEO TỪNG TRƯỜNG HỢP

Việc điều trị Rách Sụn Chêm không áp dụng một cách chung cho tất cả mọi người, mà sẽ được Bác sĩ Dương cá nhân hóa dựa trên các yếu tố như: độ tuổi, mức độ hoạt động, triệu chứng lâm sàng, vị trí và tính chất của vết rách.

Vị trí rách ảnh hưởng đến khả năng hồi phục.

• Vùng rìa ngoài của sụn chêm (1/3 ngoài): có máu nuôi tốt, trong nhiều trường hợp có thể tự lành hoặc được khâu phục hồi bằng phẫu thuật bảo tồn.
• Vùng trong (2/3 trong): gần như không có mạch máu, nên khi bị rách, phần tổn thương này thường phải được cắt bỏ một phần để tránh gây cản trở vận động và viêm kéo dài.

ĐIỀU TRỊ KHÔNG PHẪU THUẬT, ÁP DỤNG CHO RÁCH NHẸ

1. Nguyên tắc RICE: đơn giản nhưng rất hiệu quả:

• Rest (Nghỉ ngơi): Hạn chế tỳ đè lên chân bị đau, có thể dùng nạng hỗ trợ di chuyển.
• Ice (Chườm lạnh): Mỗi lần khoảng 20 phút, nhiều lần trong ngày. Lưu ý không đặt đá trực tiếp lên da để tránh bỏng lạnh.
• Compression (Băng ép): Sử dụng băng thun hoặc băng ép chuyên dụng để giảm sưng và hỗ trợ khớp.
• Elevation (Kê cao chân): Kê chân cao hơn mức tim khi nằm giúp giảm tụ dịch và sưng nề.

2. Thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAIDs): giúp kiểm soát cơn đau và viêm.

3. Tiêm nội khớp: BS Dương có thể tiêm corticoid để giảm nhanh triệu chứng sưng đau kéo dài.

4. Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP): Một liệu pháp đang được nghiên cứu tính hiệu quả.

Tùy vào vị trí và mức độ tổn thương, phẫu thuật nội soi có thể bao gồm:

• Cắt bỏ phần sụn chêm bị rách (Partial Meniscectomy): Áp dụng khi vết rách nằm ở vùng không có máu nuôi, không thể tự lành. Bác sĩ Dương sẽ loại bỏ phần sụn hư hỏng và giữ lại phần lành để duy trì chức năng khớp.
• Khâu sụn chêm (Meniscus repair): Được Bác sĩ Dương ưu tiên nếu vết rách nằm ở vùng rìa ngoài có khả năng hồi phục tốt. Kỹ thuật này giúp bảo tồn tối đa mô sụn và hạn chế nguy cơ thoái hóa khớp về sau.
• Cấy ghép sụn chêm (Meniscus transplantation): Phù hợp với người trẻ, hoạt động nhiều, đã từng bị cắt toàn bộ sụn chêm. Bác sĩ sẽ sử dụng sụn chêm hiến tặng hoặc nhân tạo để phục hồi chức năng đệm và bảo vệ khớp.

PHỤC HỒI SAU RÁCH SỤN CHÊM, KIÊN TRÌ ĐỂ TRỞ LẠI VỮNG VÀNG

Thời gian phục hồi phụ thuộc vào phương pháp điều trị:

• Khâu sụn chêm (meniscus repair): Đây là phương pháp bảo tồn mô sụn nên cần thời gian để mô lành hoàn toàn. Quá trình phục hồi thường kéo dài từ 3 - 6 tháng.
• Cắt một phần sụn chêm (partial meniscectomy): Vì không cần thời gian liền mô, nên người bệnh thường có thể trở lại vận động nhẹ sau 3 - 6 tuần.

Tập vật lý trị liệu giúp:

• Khôi phục tầm vận động khớp gối
• Tăng cường sức mạnh cơ vùng đùi và cẳng chân
• Cải thiện thăng bằng và phối hợp vận động

Hạn chế nguy cơ dính khớp và tái phát chấn thương