CHẤN THƯƠNG THỂ THAO | Bác sĩ Trần Văn Dương (TP.HCM)

Việc nhận biết và điều trị kịp thời giúp hạn chế biến chứng và rút ngắn thời gian hồi phục. Từ đó, hỗ trợ người bị chấn thương sớm quay lại hoạt động thể thao một cách an toàn.

BS CK2 TRẦN VĂN DƯƠNG – CHUYÊN GIA ĐẦU NGÀNH CHẤN THƯƠNG THỂ THAO

Bác sĩ Chuyên khoa 2 Trần Văn Dương là  chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực Cơ Xương Khớp, Chấn Thương Chỉnh Hình, Phẫu Thuật Thay Khớp và Chấn Thương Thể Thao tại TP.HCM  (cũ). 

BS Dương có  thâm niên nhiều thập kỷ kinh nghiệm điều trị cho hàng ngàn bệnh nhân Chấn Thương Thể Thao.  Ông hiện đang đảm nhiệm vai trò Trưởng khoa Y Học Thể Thao tại Bệnh Viện Nhân Dân 115, Thành Phố Hồ Chí Minh.

Bác sĩ Trần Văn Dương mang đến những kiến thức chuyên sâu, thực tiễn và đáng tin cậy. Hãy cùng BS Dương tìm hiểu nhanh về các loại chấn thương thể thao phổ biến trong bài viết dưới đây.

BẢN ĐỒ CHẤN THƯƠNG THỂ THAO TỪ VAI ĐẾN GÓT CHÂN

Cơ thể vận động viên luôn đối mặt với nguy cơ chấn thương thể thao. Từ những cú sút bóng mạnh mẽ đến những bước chạy thần tốc, chấn thương có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Hãy khám phá bản đồ chấn thương thể thao của cơ thể để hiểu rõ các điểm yếu. Hãy tìm hiểu hành trình từ vai đến gót chân để phòng ngừa chấn thương hiệu quả.

• Chấn thương vai và khuỷu tay
• Chấn thương vùng hông, khớp háng và đùi
• Chấn thương vùng đầu gối và cẳng chân
• Chấn thương bàn chân

I. CHẤN THƯƠNG VAI VÀ KHUỶU TAY

1. Chấn Thương Vai

Chấn thương vai thường xảy ra ở cơ, dây chằng và gân hơn là xương. Với cường độ tập luyện cao  và động tác lặp đi lặp lại, người chơi thể thao dễ gặp rắc rối ở vùng vai.

BS Dương cho biết chấn thương vai khá phổ biến trong chấn thương thể thao

Một số chấn thương vai phổ biến trong thể thao bao gồm:

• Trật khớp vai hoặc mất vững khớp vai: xảy ra khi khớp vai bị đẩy lệch khỏi vị trí bình thường.
• Hội Chứng Chèn Ép Vai: do cơ vai cọ xát quá mức vào mỏm cùng vai. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, Hội Chứng Chèn Ép Vai có thể dẫn đến thoái hóa gân chóp xoay. Và thậm chí là Rách Chóp Xoay hoặc Đông Cứng Khớp Vai.
• Rách Chóp Xoay: Thường xảy ra sau một tai nạn, té ngã chống tay, chấn thương thể thao, hoặc nâng vật nặng quá sức và đột ngột. Những tình huống này dễ dẫn đến tổn thương nghiêm trọng. Có thể kèm theo trật khớp vai, gãy xương đòn, hoặc chấn thương cổ tay. Khi Rách Chóp Xoay xảy ra do chấn thương, triệu chứng thường đến rất nhanh và rõ ràng. Cần được chẩn đoán và xử trí kịp thời để tránh biến chứng về sau.

2. Chấn Thương Khuỷu Tay

Bác sĩ Trần Văn Dương thường gặp không ít bệnh nhân nói về tình trạng đau nhức ở khuỷu tay. Đặc biệt là những người thường chơi tennis, cầu lông hoặc tham gia các hoạt động đòi hỏi thao tác lặp đi lặp lại ở tay.

Nếu bạn thuộc nhóm này, rất có thể bạn đang đối mặt với một tình trạng gọi là Hội Chứng Khuỷu Tay Tennis (Tennis Elbow). Tên chuyên môn là Viêm Mỏm Lồi Cầu Ngoài Xương Cánh Tay.

II. CHẤN THƯƠNG VÙNG HÔNG, KHỚP HÁNG VÀ ĐÙI

Khớp háng nâng đỡ phần lớn trọng lượng cơ thể nên dễ bị chấn thương hơn khi chơi thể thao.  Chấn thương vùng hông cần can thiệp y tế ngay lập tức để tránh các biến chứng tiếp theo. Gãy xương đùi, trật khớp háng, chấn thương cơ gân kheo là một số chấn thương vùng hông phổ biến trong thể thao.

Chấn thương vùng hông cần can thiệp y tế ngay lập tức

1. Gãy Xương Đùi

Gãy Xương Đùi là một chấn thương rất nghiêm trọng, thường gây ra cơn đau dữ dội ngay lập tức. Bệnh nhân sẽ không thể chịu được trọng lượng lên chân bị thương. Chân đó có thể trông biến dạng. Nó có thể ngắn hơn so với chân còn lại và không còn thẳng. Gãy xương cũng có khả năng làm tổn thương các cơ, gân, dây chằng và dây thần kinh ở chân.

2. Trật Khớp Háng

Trật Khớp Háng do chấn thương xảy ra khi đầu xương đùi bị lệch ra khỏi ổ khớp ở xương chậu.  Trong thể thao, Trật Khớp Háng xảy ra do va chạm trong bóng đá, bóng rổ… Ngoài ra, các chấn thương khác như gãy xương thường đi kèm với Trật Khớp Háng. Trật Khớp Háng là một chấn thương nghiêm trọng, cần được cấp cứu y tế và điều trị ngay lập tức.

3. Chấn Thương Cơ Gân Kheo

Chấn Thương Cơ Gân Kheo hoặc Căng Cơ Gân Kheo là chấn thương ở một hoặc nhiều cơ phía sau đùi. Chấn Thương Cơ Gân Kheo thường gặp ở các vận động viên và người chơi các môn thể thao chạy nước rút. Các môn như điền kinh, bóng đá và bóng rổ…là các môn thuộc nhóm này.

III. CHẤN THƯƠNG VÙNG ĐẦU GỐI VÀ CẲNG CHÂN

1. Chấn Thương Đầu Gối

Đầu gối là người bạn đồng hành trung thành trên mọi đường chạy. Nhưng nó cũng là một trong những ‘nạn nhân’ dễ bị tổn thương nhất. Chỉ cần xoay người hơi gắt, đổi hướng hơi nhanh là đầu gối có thể 'lên tiếng' ngay. Cùng điểm qua những chấn thương đầu gối thường gặp để biết đường tránh nhé!

• Đứt dây chằng chéo trước (ACL): là dây chằng giúp ổn định chính ở đầu gối. Khi sử dụng đầu gối quá mức để chơi thể thao có thể khiến dây chằng chéo trước bị rách hoặc đứt.
• Tổn thương sụn khớp
• Rách Sụn Chêm: Những môn như bóng đá, bóng rổ hay tennis có nhiều tình huống xoay người, đổi hướng đột ngột hoặc va chạm mạnh. Bác sĩ Chuyên khoa 2 Trần Văn Dương cho biết nhiều bệnh nhân chơi môn này bị Rách Sụn Chêm. Tình trạng này được gọi là Rách Sụn Chêm cấp tính.

Chấn thương đầu gối do chơi thể thao có thể cần can thiệp phẫu thuật nội soi xâm lấn tối thiểu hoặc phẫu thuật mở.

2. Gãy Xương Cẳng Chân

Gãy Xương Cẳng Chân thường xảy ra khi vận động viên tăng cường độ tập luyện hoặc thi đấu quá nhanh. Đặc biệt là trong các môn đòi hỏi sức bền và sức mạnh như điền kinh, bóng đá hay bóng rổ. Ngoài ra, việc thi đấu trên mặt sân lạ, mang giày không phù hợp, hoặc thay đổi kỹ thuật chơi đột ngột cũng có thể khiến xương cẳng chân bị quá tải. Điều này dẫn đến chấn thương.

Chấn thương vùng đầu gối thường gặp trong chấn thương thể thao

IV. CHẤN THƯƠNG BÀN CHÂN

Trong các hoạt động thể thao, bàn chân là bộ phận dễ chịu tổn thương do phải chịu lực tác động  lớn và liên tục. Dưới đây là ba loại chấn thương bàn chân thường gặp mà người chơi cần đặc biệt cảnh giác.

1. Bong Gân Mắt Cá Chân

Bong Gân Mắt Cá Chân thường xảy ra khi bàn chân bị xoay hoặc lật một cách đột ngột. Điều này dễ gặp trong lúc chơi thể thao, đi bộ hay chạy trên những địa hình gồ ghề, không bằng phẳng. Một cú ngã bất ngờ hoặc lực tác động mạnh vào vùng mắt cá cũng có thể khiến khớp cổ chân bị xoắn sai hướng, dẫn đến tổn thương dây chằng và gây bong gân.

2. Viêm Cân Gan Chân

Cân gan chân có vai trò hấp thụ lực khi chúng ta đi bộ, chạy hoặc vận động. Tuy nhiên, khi chịu áp lực quá mức, thay đổi hoặc tăng cường hoạt động đột ngột, mô cân gan chân có thể bị tổn thương. Điều này dẫn đến Viêm Cân Gan Chân, gây đau và cứng ở vùng gót chân.

3. Rách Và Đứt Gân Gót Chân Achilles

Gân Achilles dễ bị tổn thương, viêm hoặc sưng đau khi chơi thể thao. Đặc biệt là nếu không khởi động kỹ hoặc vận động sai cách. Trong một số trường hợp nặng, chấn thương có thể khiến gân bị rách hoặc đứt hoàn toàn. Rách Và Đứt Gân Gót Chân Achilles là tình huống cần được can thiệp y tế kịp thời để tránh ảnh hưởng đến khả năng vận động lâu dài.

BS Dương cho biết trong thể thao, bàn chân là bộ phận dễ bị chấn thương do phải chịu lực tác động  lớn và liên tục

BS DƯƠNG TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ CHẤN THƯƠNG THỂ THAO

Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả được Bác sĩ Chuyên Khoa 2 Trần Văn Dương áp dụng trong xử lý chấn thương thể thao. Các cách điều trị này giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng và an toàn.

I. NGHIỆM PHÁP R.I.C.E

Là phương pháp điều trị phổ biến nhất được khuyến nghị cho Chấn Thương Thể Thao

• Rest - Nghỉ ngơi: Để tránh các vận động có thể gây chấn thương
• Ice - Chườm đá: Chườm túi đá lạnh vào vùng bị ảnh hưởng để giúp giảm sưng và đau trong 15 - 20 phút, 4 lần mỗi ngày, liên tục trong vài ngày. Lưu ý không bao giờ được đặt đá trực tiếp lên da để tránh bỏng lạnh.
• Compression - Ép: Nén ép vùng bị thương giúp giảm sưng bằng băng thun và nẹp
• Elevation - Nâng cao: Nâng phần bị thương lên cao hơn vị trí của trái tim để giảm sưng và đau.

II. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ KHÁC CHO CHẤN THƯƠNG THỂ THAO

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): BS Dương có thể chỉ định thuốc chống viêm không steroid (NSAID) để giúp giảm sưng và đau.
• Bất động - cố định: Đai, nẹp, bột và dụng cụ cố định có thể được sử dụng để cố định chấn thương, ngăn ngừa tổn thương thêm.
• Phục hồi chức năng: là bước quan trọng trong điều trị. Chỉ nên trở lại chơi thể thao khi vùng chấn thương có thể kéo giãn mà không đau, sưng hay cứng. Khi quay lại, hãy bắt đầu từ từ và tăng dần cường độ.
• Phẫu thuật: Trong một số trường hợp, cần phẫu thuật để sửa chữa gân và dây chằng bị tổn thương hoặc đưa xương gãy trở lại vị trí cũ.
• Các liệu pháp khác: Bác sĩ có thể áp dụng các liệu pháp hỗ trợ như điện xung, chườm nóng và sóng âm.